នៅថ្ងៃទី១៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ អ៊ំប្រុស ភួយ ខាំផែន អាយុ៧៥ឆ្នាំ រស់នៅភូមិកោះព្នៅ ឃុំអូរស្វាយ ស្រុកបុរីអូរស្វាយ សែនជ័យ ខេត្តស្ទឹងត្រែង មិនមានទូកសម្រាប់ជិះឆ្លងទៅជួប និងទទួលថ្នាំសម្រាប់អ្នកជំងឺលើសឈាមតាមការណាត់ជួបរបស់គ្រូពេទ្យឡើយ ដូច្នេះគ្រូពេទ្យនៅមណ្ឌលសុខភាព «ព្រះនរោត្តមសីហនុរាជា និងសម្ដេចព្រះវររាជមាតា នរោត្តម មុនិនាថ សីហនុ» អូរស្វាយអ៊ំប្រុស ក៏បានធ្វើការស្នើសុំប្រើប្រាស់សេវាដឹកជញ្ជូនដោយមិនគិតកម្រៃ សម្រាប់ការពិនិត្យសុខភាព និងការទទួលបានសេវាសង្គមនានារបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានបើកទូកចម្លងអ៊ំប្រុស ខាំផែន មកដល់ផែរង់ចាំអូរស្វាយ និងជូនគាត់ទៅកាន់មណ្ឌលសុខភាព «ព្រះនរោត្តមសីហនុរាជា និងសម្ដេចព្រះវររាជមាតា នរោត្តម មុនិនាថ សីហនុ» អូរស្វាយ ដែលគ្រូពេទ្យរង់ចាំទទួលពិនិត្យតាមដានសុខភាពរបស់គាត់ និងបានផ្ដល់ថ្នាំបន្ថែមដល់គាត់ដែលមានជំងឺលើសឈាម។ លោក ស៊ីន សុវណ្ណឌីន ប្រធានមណ្ឌលសុខភាព «ព្រះនរោត្តមសីហនុរាជា និងសម្ដេចព្រះវររាជមាតា នរោត្តម មុនិនាថ សីហនុ» អូរស្វាយ បានលើកឡើងថា «ប្រសិនបើអ្នកជំងឺពន្យាពេលមកបើកថ្នាំបន្ថែមទៀត អ្នកជំងឺអាចប្រឈមបញ្ហាសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរជៀសផុតឡើយ»។
បន្ទាប់ពីបានពិនិត្យសុខភាព និងទទួលបានថ្នាំសម្រាប់អ្នកជំងឺលើសឈាមរួចរាល់មក អ៊ំប្រុស ខាំផែន បានចូលទស្សនាអគារមរតកសង្គមរាស្រ្តនិយម សម្ដេចឪ-សម្ដេចម៉ែ (បុរីអូរស្វាយ-សែនជ័យ) និង ផែរង់ចាំអូរស្វាយ ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលសហគមន៍របស់ព្រះរាជបណ្ណាល័យហ្លូងម៉ែ និងមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ច អ៊ំប្រុស ខាំផែន បានចែករំលែកសាវតា និងបទពិសោធន៍របស់ខ្លួនក្នុងពេលសង្រ្គាម និងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ដូចខាងក្រោម ៖
«ខ្ញុំមានទីកន្លែងកំណើតនៅខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ខ្ញុំបានផ្លាស់មករស់នៅភូមិកោះព្នៅ ស្រុកបុរីអូរស្វាយ សែនជ័យ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ គឺភ្លាមៗបន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមត្រូវបានផ្តួលរំលំដោយកងទ័ពរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា។ ឪពុករបស់ខ្ញុំឈ្មោះ ភួយ និងម្ដាយឈ្មោះ ដា។ ខ្ញុំគឺជាកូនប្រុសពៅក្នុងចំណោមបងប្អូនប្រុសស្រីចំនួន៤នាក់។ កាលពីក្មេង ខ្ញុំរៀនសូត្រនៅសាលាបឋមសិក្សាបន្ទាយខ្មៅ ត្រឹមថ្នាក់ទី១០ ហើយនៅពេលទំនេរ ខ្ញុំក៏ទៅរៀននៅសាលាបាលីក្នុងវត្ត។ ខ្ញុំចេះអាន និងសរសេរបានខ្លះៗ។ ដោយសារតែ ជីវភាពក្រីក្រ ខ្ញុំបានបោះបង់ការសិក្សាទាំងនៅសាលារដ្ឋ និងសាលាបាលីនៅវត្ត ហើយទៅរស់នៅជាមួយបងប្រុសធ្វើជាទាហាន។ នៅឆ្នាំ១៩៦៨ ខ្ញុំសម្រេចចិត្តចូលធ្វើជាទាហានក្នុងសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំមានអាយុទើបតែ១៨ឆ្នាំ។ រហូតដល់ លន់ នល់ ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ទើបអង្គភាពរបស់ខ្ញុំដែលមានប្រធានកងពលឈ្មោះ ត្រឹង បានបានផ្លាស់មកក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ លន់ នល់ វិញ។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧០ អង្គភាពរបស់ខ្ញុំត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមវាយបណ្ដាលឱ្យបាក់ទ័ព។ ខ្ញុំបានរត់គេចខ្លួនទៅដល់ស្រុកមឿងខូង ខេត្តចម្ប៉ាសាក់ ប្រទេសឡាវ។ ខ្ញុំចេះនិយាយភាសាឡាវ និងបន្តរស់នៅទីនោះ។ ខ្ញុំក៏ឃើញមានទាហានបាក់ទ័ព លន់ នល់ និងប្រជាជនខ្មែរផ្សេងទៀត រត់ចេញពីភូមិចូលទៅដល់ស្រុកមឿងខូងជាបន្តបន្ទាប់ដែរ ដោយសារតែសង្រ្គាម និងការទម្លាក់គ្រាប់របស់ទាហាន លន់ នល់ និងទាហានអាមេរិក។
នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧១ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ សង្រ្គាមរវាងទាហាន លន់ នល់ និងកងទ័ពខ្មែរក្រហម បានផ្ទុះឡើងកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយកងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយកាន់កាប់ទីតាំង និងភូមិសាស្រ្តជាបន្តបន្ទាប់។ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានរំកិលកងទ័ពរបស់ខ្លួនចូលទៅហ៊ុមព័ទ្ធទីក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំ និងទាហានបាក់ទ័ពចំនួន៤ទៅ៥នាក់ រួមទាំងប្រជាជនខ្មែរភៀសខ្លួននៅស្រុកមឿងខូង ត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំ ដើម្បីកេណ្ឌទ័ពសម្រាប់យកទៅទប់ទល់ជាមួយកងទ័ពខ្មែរក្រហមនៅសមរភូមិជាយទីក្រុងភ្នំពេញ។ ខ្ញុំធ្លាប់ឮថា លន់ នល់ គឺជាអ្នកប្រកាសកេណ្ឌទាហានទាំងនេះ។ បន្ទាប់មក ទាហានដែលទើបតែកេណ្ឌបានសរុបចំនួនជិត១០០០នាក់ រួមទាំងរូបខ្ញុំ ត្រូវបានដឹកជញ្ជូនតាមយន្តហោះមកចុះចតនៅព្រលានយន្តហោះពោធិ៍ចិនតុង និងបន្តដឹកតាមរថយន្តទៅកាន់សមរភូមិមុខ ត្រៀមវាយទប់ទល់ជាមួយកងទ័ពខ្មែរក្រហម។ ទាហានទាំងអស់ស្ថិតនៅក្នុងកងពលរបស់ឧត្តមសេនីយ៍ ស៊ី សាអាត។ នៅពេលនោះ ខ្ញុំមិនដឹងអំពីភូមិសាស្រ្តដែលខ្ញុំបានឈរជើងនៅពេលនោះទេ ពីព្រោះខ្ញុំគ្រាន់តែឃើញភ្នំ និងទន្លេ ហើយខ្ញុំត្រូវនៅត្រៀមប្រយុទ្ធក្នុងរណ្ដៅត្រង់សេ។
បន្ទាប់ពីខ្ញុំឈរជើងនៅសមរភូមិមិនបានប៉ុន្មានថ្ងៃផង ទាហាន លន់ នល់ ទទួលរងបរាជ័យ និងបានរត់ខ្ចាត់ខ្ចាយអស់។ ខ្ញុំ និងទាហានបាក់ទ័ព៤ទៅ៥នាក់ បានរត់ភៀសខ្លួនដោយបានពាក់សម្លៀកបំពាក់ស៊ីវិល ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យវិលត្រឡប់ទៅស្រុកមឿងខូង ប្រទេសឡាវវិញ។ មិនយូរប៉ុន្មាន កងទ័ពខ្មែរក្រហមបានវាយចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ពេលខ្ញុំធ្វើដំណើរមកកាន់ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ, មានអ្នកសួរនាំ ហើយខ្ញុំបានប្រាប់ថា ភ្នំពេញបែកហើយ។ ខ្ញុំ និងគ្នីគ្នា៥នាក់ផ្សេងទៀត បន្តដំណើរអស់រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃទើបទៅដល់ប្រទេសឡាវ។
នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំមិនបានរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ពីព្រោះតែខ្លាចខ្មែរក្រហមសម្លាប់ចោល។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ប្រជាជនឡាវ បានប្រាប់ថា កងទ័ពខ្មែរក្រហមធ្លាប់បានបាញ់សម្លាប់ប្រជានេសាទឡាវដែលចូលមកនេសាទត្រីនៅកោះស្ដាំ ដែលស្ថិតនៅក្បែរព្រំដែនទឹក។ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំនៅឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្ញុំក៏សម្រេចចិត្តចូលមករស់នៅប្រទេសកំណើតវិញ ហើយបានរៀបការប្រពន្ធដែលជាអ្នករស់នៅលើកោះព្នៅនេះតែម្ដង»។
បន្ទាប់ពីការចែករំលែករឿងរ៉ាវជីវិត និងបទពិសោធន៍ឆ្លងកាត់សង្រ្គាម និងជាជនភៀសខ្លួននៅប្រទេសឡាវ អ៊ំប្រុស ខាំផែន ក៏បានថ្លែងអំណរគុណចំពោះការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសុខភាពរបស់គាត់ និងបានស្ដាប់អំពីរឿងរ៉ាវរបស់គាត់។ ជាចុងក្រោយ អ៊ំប្រុស ខាំផែន ទទួលបានសៀវភៅព័ត៌មានការថែទាំសុខភាពដែលបោះពុម្ពដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាដើម្បីអាន។
អត្ថបទ៖ ស៊ាង ចិន្ដា នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តស្ទឹងត្រែង
រូបថត ៖ បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
