ការកើតឡើងនៃជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅតំបន់ព្រំដែនរវាងយោធាកម្ពុជា និងថៃ កាលពីខែកក្កដាកន្លងទៅ ក៏ដូចជាព្រឹត្តិការណ៍ និងការសម្រេចចិត្តលើគោលនយោបាយរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះ បានជំរុញឱ្យក្រុមយុវជនមានចំណាប់អារម្មណ៍កាន់តែខ្លាំងទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្តសង្គ្រាម និងជម្លោះរបស់ប្រទេសខ្លួន បន្ថែមទៅលើការសិក្សាពីប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានប្តេជ្ញាគាំទ្រលើចំណាប់អារម្មណ៍ថ្មីនេះ ជាការបំពេញបន្ថែមទៅលើភារកិច្ចដែលមានស្រាប់របស់មជ្ឈមណ្ឌលក្នុងការដឹកនាំការសិក្សាស្រាវជ្រាវលើប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហម និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍នៅកម្ពុជា។
កាលពីថ្ងៃទី ១០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ សិស្សថ្នាក់ទី១២ មួយក្រុម ដែលមានសមាជិកចំនួន១០នាក់ មកពីវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន កំពង់លាវ ស្ថិតនៅក្រុងព្រៃវែង ខេត្តព្រៃវែង បានចូលរួមក្នុងវេទិកាថ្នាក់រៀនដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តព្រៃវែង ក្រោមប្រធានបទ «ប្រវត្ដិសាស្រ្ដកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)»។
ក្នុងវេទិកា យុវជនទាំងនេះបានទទួលចំណេះដឹងជាច្រើនទាក់ទិននឹងប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោមការបង្ហាត់បង្ហាញរបស់បុគ្គលិករបស់មជ្ឈមណ្ឌល។
នៅក្នុងបទបង្ហាញ លោក ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី បានពន្យល់យ៉ាងក្បោះក្បាយនូវប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដឹកនាំដោយខ្មែរក្រហម ដែលបានជម្លៀសប្រជាជនចេញពីទីក្រុងដោយបង្ខំ និងអនុវត្តនូវអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ធ្វើឱ្យប្រជាជនជាង២លាននាក់បាត់បង់ជីវិត រហូតដល់ការកសាងសន្តិភាពឡើងវិញក្រោយការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហម។
ក្រោយពីនោះមកទៀត លោក ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី ក៏បាននិយាយសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើជម្លោះព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃ ដែលបានបង្កើតជាវិបត្តិជាច្រើនក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះ ដូចជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធដែលនាំឱ្យទាហាន និងប្រជាជនស៊ីវិលបាត់បង់ជីវិត ការជម្លៀសខ្លួនរបស់ប្រជាជនទៅតំបន់សុវត្ថិភាព និងការខូចខាតលើប្រាសាទបូរាណខ្មែរជាដើម។
នៅក្នុងបទបង្ហាញនេះផងដែរ សិស្សចូលរួមបានសិក្សាពីដើមហេតុនៃជម្លោះ និងការសម្រេចចិត្តនានារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា និងអន្តរាគមន៍ពីបណ្តាប្រទេសជាមិត្តទាំងឡាយរហូតដល់មានការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពកូឡាឡាំពួរនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី។ សិស្សានុសិស្សក៏ត្រូវបានសួរសំណួរត្រិះរិះទាក់ទិននឹងប្រធានបទដើម្បីជំរុញការគិតវិភាគពិចារណា។
នេះគឺជាលើកទីមួយដែលប្រធានបទ «ជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ» ត្រូវបានយកមកពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកាថ្នាក់រៀនរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គួរឱ្យកត់សម្គាល់ថា សិស្សដែលបានចូលរួមបានបង្ហាញអំពីចំណាប់អារម្មណ៍ និងការយកចិត្តទុកដាក់ជាខ្លាំងលើប្រធានបទនេះ ដូចជាគ្នានឹងការសិក្សាពីប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ បើទោះបីជាសិស្សានុសិស្សបានបង្ហាញពីចំណេះដឹងមានកម្រិតមុនពេលទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលក៏ដោយក្តី។
យុវជន ញ៉ែម វីហ្សា អាយុ១៧ឆ្នាំ គឺជាសិស្សដែលបានចូលរួមវគ្គសិក្សានេះបានលើកឡើងថា ក្រោយពីបានចូលរួមវេទិកាថ្នាក់រៀននៅមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តព្រៃវែង ខ្ញុំយល់ថា ទាំងការសិក្សាប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរក្រហម ក៏ដូចជាប្រវត្តិសាស្រ្តសង្គ្រាមនិងជម្លោះរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាមួយប្រទេសជិតខាង គឺមានសារសំខាន់ដូចជាគ្នាសម្រាប់រូបគេជាយុវជនបន្តវេន។ វីហ្សា និយាយថា៖ «ការសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្តទាំងអស់នេះ នឹងជួយយុវជនជំនាន់ក្រោយបានដឹងពីអ្វីដែលខុស អ្វីដែលត្រូវកាលពីមុន ដែលយើងអាចយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងជីវិតយើងរាល់ថ្ងៃ ក៏ដូចជានៅពេលដែលយើងក្លាយជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសនៅពេលខាងមុខ» ។
ជាមួយនឹងក្តីស្រមៃចង់ក្លាយជាទាហានជើងគោក យុវជន ញ៉ែម វីហ្សា បានបន្ថែមថា ការសិក្សាពីប្រវត្តិសាស្រ្តយោធានឹងជួយខ្ញុំបានច្រើននៅពេលដែលក្តីស្រមៃរបស់ខ្ញុំបានក្លាយជាការពិត អាចឱ្យខ្ញុំការពារប្រទេសជាតិបានល្អនៅថ្ងៃខាងមុខ។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ យុវតី សៅ ពិសី វ័យ១៧ឆ្នាំដូចគ្នា បានលើកឡើងថា «វេទិកាថ្នាក់រៀនធ្វើឱ្យនាងខ្ញុំយល់ពីសារសំខាន់នៃការរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យទំនើប និងជំរុញទឹកចិត្តនាងខ្ញុំឱ្យតាមដានព័ត៌មានថ្មីៗអំពីជម្លោះព្រំដែន និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងតំបន់ និងជុំវិញពិភពលោក»។
ពិសី បាននិយាយថា៖ «នៅក្នុងជំនាន់ថ្មី យុវជនយើងជាច្រើនមើលស្រាលមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ ខ្ញុំជឿថាយើងត្រូវផ្តល់សារសំខាន់បន្ថែមទៀតលើមុខវិជ្ជានេះ ដើម្បីក្លាយជាជំនាន់ដ៏ល្អសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា» ។
នៅចុងបញ្ចប់នៃវេទិកាថ្នាក់រៀន លោក ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី បានផ្តែផ្តាំឱ្យសិក្ខាកាម ក្នុងនាមជាអ្នកបន្តវេន ខិតខំប្រឹងប្រែងសិក្សាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសរបស់ខ្លួន ត្បិតការសិក្សាប្រវត្តិសាស្ត្រមិនមែនគ្រាន់តែជាការសិក្សាពីការបរិច្ឆេទនិងទីតាំងនៃព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗនោះទេ តែគឺជាការត្រិះរិះពិចារណារពីរបៀបដែលព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនោះមានឥទ្ធិពលទៅលើបច្ចុប្បន្នកាល និងអនាគតកាលរបស់ប្រជាជាតិមួយ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប្រសិនជាយើងចេះគិតពិចារណាឱ្យបានល្អិតល្អន់ពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើង នឹងដឹងថា អ្នកពីមុនធ្វើអ្វីត្រូវ ធ្វើអ្វីខុស ហើយមេរៀនទាំងនេះនឹងជួយឱ្យយុវជនរបស់យើងធ្វើការសម្រេចចិត្តបានត្រឹមត្រូវ នៅពេលដែលខ្លួនក្លាយជាអ្នកដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃខាងមុខ»។
អត្ថបទ ៖ ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តព្រៃវែង
រូបថត ៖ បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
