នៅថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម ចុះសួរសុខទុក្ខ និងស្តាប់រឿងរ៉ាវរបស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមចំនួន៤នាក់ រស់នៅភូមិស្លាភ្នំ ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ គោលបំណងដែលក្រុមការងារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្មចុះទៅភូមិភូមិស្លាភ្នំ មានដូចខាងក្រោម៖
ទី១) សួរសុខទុក្ខ និងស្វែងយល់អំពីស្ថានភាពសុខភាពរបស់អ្នករស់រានមានជីវិរពីរបបខ្មែរក្រហមដែលជាជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំ
ទី២) ស្តាប់រឿងរ៉ាវរបស់អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមដែលជាជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំ
ទី៣) ចងក្រងរឿងរ៉ាវអ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហមដែលជាជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំទុកជាឯកសារសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយ និងសម្រាប់យុវជនជំនាន់ក្រោយសិក្សារៀនសូត្រ
ភូមិស្លាភ្នំមានប្រជាជនសរុបចំនួន៨៧៦នាក់ ក្នុងនោះមានស្រី៤៥៧នាក់ ដែលស្មើនឹង១៩២គ្រួសារ។ ក្នុងចំណោមប្រជាជនក្នុងភូមិសរុប គឺមាន៩៥ភាគរយជាជនជាតិចាម និង៥ភាគរយគឺជាជនជាតិខ្មែរដែលមានប្តី ឬប្រពន្ធជនជាតិចាម។ ភូមិស្លាភ្នំមានព្រំប្រទល់ខាងលិចជាប់ភូមិស្លាគីឡូ និងជាប់ផ្លូវជាតិលេខ៧, ខាងកើតជាប់ភូមិត្រាង (ភូមិត្រាង ចំណុះភូមិចង្គំកណ្តាល), ខាងជើងជាប់ភូមិក្តុលលើ និងខាងត្បូងជាប់ភូមិម្កោរ នៃឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
នៅចន្លោះពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ភូមិស្លាភ្នំ ក៏ដូចភូមិមួយចំនួនទៀតក្នុងឃុំទន្លូងបានរងឥទ្ធិពលពីសង្រ្គាមវៀតណាម ដោយមានកងទ័ពវៀតកុង, ទាហានធីវគី, ទាហានសហរដ្ឋអាមេរិក និងខ្មែរក្រហមបានចូលមកដល់ភូមិស្លាភ្នំ និងតំបន់ផ្សេងទៀតនៅក្នុងស្រុកមេមត់។ នៅអំឡុងពេលនោះ ភូមិស្លាភ្នំត្រូវរងការទម្លាក់គ្រាប់បែក ហើយប្រជាជនត្រូវលាក់ខ្លួនក្នុងលេណដ្ឋាន និងភៀសខ្លួនចេញពីភូមិទៅរស់នៅតំបន់ផ្សេងទៀតនៃស្រុកមេមត់។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាចនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំ និងប្រជាជនខ្មែរនៅភូមិផ្សេងៗទៀត ត្រូវបានខ្មែរក្រហមបង្ខំឱ្យរស់នៅក្នុងសហករណ៍ និងបានប្រមូលទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់មកដាក់រួម ធ្វើការងារពលកម្មចៀរជ័រកៅស៊ូរួម ធ្វើស្រែរួម ហូបរួមនៅតាមរោងបាយក្នុងភូមិ។ នៅពេលនោះ ជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំហូបបបរមិនបានគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។
នៅឆ្នាំ១៩៧៦ ជនជាតិចាមនៅភូមិស្លាភ្នំ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមជម្លៀសចេញពីភូមិឱ្យទៅរស់នៅតាមស្រុកមួយចំនួន ដូចជា ស្រុកក្រូចឆ្មារ ស្រុកអូរាំងឪ និងស្រុកត្បូងឃ្មុំ។ នៅទីនោះ ខ្មែរក្រហមបង្ខំជនជាតិចាមឱ្យហូបសាច់ជ្រូក និងមិនឱ្យនិយាយភាសាចាម ឬថ្វាយបង្គំឡើយ។ ខ្មែរក្រហមថែមទាំងមិនឱ្យជនជាតិចាមរស់នៅជុំគ្នា។ ខ្មែរក្រហមបំបែកជនជាតិចាមចំនួនពីរទៅបីគ្រួសារឱ្យទៅរស់នៅលាយឡំជាមួយប្រជាជនខ្មែរ នៅក្នុងសហករណ៍ ឬក្នុងឃុំ ហើយធ្វើការងាររួម ហូបរួម ដេករួមគ្នា។ ដូច្នេះជនជាតិចាមភាគច្រើនមិនបានរស់នៅជួបជុំគ្រួសារ ឬរស់នៅជាមួយជនជាតិចាមដូចគ្នាទេ។
ពីឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៨ ខ្មែរក្រហមបានបែងចែកជនជាតិចាមទៅតាមវ័យដើម្បីបង្កបង្កើនផល។ ខ្មែរក្រហមបែងចែកការងារដល់ជនជាតិចាម ដូចជា កងកុមារ ត្រូវដើររើសអាចម៍គោ-ក្របីធ្វើជី, បោចស្មៅនៅតាមវាលស្រែ, ឃ្វាលគោ-ក្របី, យុវជនមានកម្លាំងពេញ ត្រូវចូលបម្រើកងទ័ព និងចូលធ្វើការនៅកងចល័ត, លើកប្រព័ន្ធភ្លឺស្រែ, លើកទំនប់, ជីកប្រឡាយ ហើយកងកម្លាំងវ័យចំណាស់ ត្រូវមើលថែទាំក្មេងៗ ដេញចាបកុំឱ្យស៊ីស្រូវ រកបន្លែ និងដាំស្ល។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមមានក្រុមគ្រួសារជនជាតិចាមក្នុងភូមិស្លាភ្នំមួយចំនួន ត្រូវបានខ្មែរក្រហមសម្លាប់ ដោយចោទថាក្បត់ជាមួយអង្គការ និងចាត់ទុកជនជាតិចាមថាជាក្រុមបះបោរប្រឆាំងជាមួយខ្មែរក្រហម។ ប្រជាជនចាមនៅភូមិស្លាភ្នំមួយចំនួនទៀតស្លាប់ដោយសារអត់អាហារ ជំងឺ និងបាត់ខ្លួនអំឡុងពេលខ្មែរក្រហមជម្លៀសចេញពីភូមិកំណើត។
បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ប្រជាជនចាមនៅភូមិស្លាភ្នំ មិនទាន់ចូលមករស់នៅក្នុងភូមិភ្លាមទេ គឺស្នាក់នៅភូមិខ្ជាយបណ្តោះអាសន្នព្រោះផ្ទះសម្បែងត្រូវខ្មែរក្រហមរុះរើគ្មានសល់ ម្យ៉ាងទៀតខ្លាចគ្រាប់បែកដែលនៅសេសសល់ពីសម័យសង្គ្រាម។ នៅពេលថ្ងៃ ជនជាតិចាមបានចូលមកធ្វើចម្ការនៅក្នុងភូមិស្លាភ្នំ ហើយពេលយប់ត្រូវត្រឡប់ទៅដេកនៅភូមិផ្សេង។ រយៈពេលមួយឆ្នាំក្រោយមក ទើបជនជាតិចាមចូលមករស់នៅក្នុងភូមិស្លាភ្នំជាបន្តបន្ទាប់។
អត្ថបទ ៖ ឈុំ រ៉ា បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម
រូបថត ៖ បណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
